Egoist misiniz, yoksa fedakar mı?
Temelde bu ikisi arasındaki net ayrımı algılamanın kolay olduğunu düşünüyorum. O nedenle altrüizm kavramını, diğerkamlık ya da özgecilik olarak da adlandırılan, tezatlık yoluyla anlatmanın daha uygun olduğu kanaatindeyim. İnsanın bencil bir varlık olduğunu ve her koşulda kendi faydasını gözeterek karar aldığını biliyor ya da zannediyoruz. Peki ya insan bu denli robotik ve dümdüz bir canlı olabilir mi? Duygulardan n’aber?
İnsan bazen de karşılıksız iyilik yapma içgüdüsü ile donatılmıştır. Vatanseverlik verilebilecek en güzel örneklerdendir. Vatanı için gözünü kırpmadan savaş meydanlarına giden neferleri bir düşünün. Ölümle burun buruna gelmiş bu insanların geleceğe dair herhangi bir beklentileri var mıdır sizce? Onlar kendi ırklarının bekasını ve huzurunu arzulamaktadır. Bu insanlar toplumun düzenini sağlayan çoğulcu anlayışı sırtlayan kişilerdir. Şimdi bireycilikle ömrünü geçiren, yalnız kendi için yaşayan ve diğerlerini görmezden gelen insanlara bakalım. Trafikte karşıdan karşıya geçmeye çalışan bir amcaya yol vermeyen, banka kuyruğunda başkasının önüne geçmeye çalışan… Siz ister inanın ister inanmayın ama diğerkamlığa olan eğilimimiz hepimizin içinden gelen doğal bir dürtünün sonucudur. Çağlar boyunca diğerkamlık seviyesi yüksek olan bizler diğer türlere kıyasla daha kolay hayatta kalabilmişiz. Tabi bu iyilik yapma eğiliminin nedenini her ne kadar içten gelen motivasyonlara bağlasak da altında yatan sebeplerden bazıları takdir kazanma ve beğenilme, sosyal ilişkilerde avantaj sağlamadır. İlginçtir ki diğerkamlık seviyesi yüksek olan kişiler toplumda daha çok sevilir ve hatta daha kolay eş bulabilir diyen çalışmalar mevcut. Aynı zamanda yardımsever insanlar pozitif duygularla donanır, şükür ve öz-saygı gibi psikolojik iyi oluşu destekleyen duygularla bezenir. Benim bu sayfada yazıp çizmelerimin de bir çeşit özgecilik olduğunu söylesem inanır mısınız bilmiyorum. Evet bunun tam adı “Dijital Özgecilik” tir. Yani istiyorum ki bildiklerim size de ulaşsın ve siz de bu bilgilerden faydalanın. Kendimi iyi hissetmeme ve topluma fayda sağlayabilecek bir insan olmama yardımcı olacağına inandım. Bir nevi kişisel gelişim şeysi diyebiliriz.
Şimdi bir düşünün, çocuğu olan insanların en az kendileri kadar gözettikleri evlatlarını, hayvan severlerin her akşam sokakta besledikleri hayvanları, ya da gönüllüsü olduğunuz bir yardım vakfı aracılığı ile ziyarete gittiğiniz yaşlıları… Hepimiz bir nebze diğerkam değil miyiz sizce de? Unutmayın ki kendinize zarar vermeyecek ölçüde diğerkam olmak sizi gerçek mutluluğa kavuştururken bireycilik sizi doyumsuzluğun doruklarına çıkaracak. Diğerkam olmak size para kazandırmaz, size terfi verdirmez, size piyango çıkarmaz ama psikolojinizi bedavaya düzeltir. Buna enayilik diyenleri görmeyin, duymayın.